Filmrecensies September 2014

635844542772069198-1851382491_Movies_PageGraphic

Van goed naar slecht:

La Vie d’Adele | Het is niet zozeer de materie (het klassieke boy-meets-girl-idioom, pardon, girl-meets-girl in dit geval) die deze film heel bijzonder maakt. Maar dat is wel de hele indringende wijze waarop dit in beeld is gebracht: je zit de hele film letterlijk op de lip van Adele en alle scenes zijn heel intiem en intens gefilmd; of ze nu bijvoorbeeld met open mond slaapt, spaghetti bolognese eet of seks heeft, je zit er letterlijk bovenop. Die seksscènes hebben begrijpelijk veel aandacht gekregen en zijn ook nogal expliciet, maar om de aandacht alleen maar hier op te richten, zou de film geen recht doen. Daarvoor is het een te krachtig en te indringend portret van een opgroeiende, worstelende, jonge vrouw. Een zeer fascinerende rol ook van de hoofdrolspeelster, die Adele niet speelt, maar is en zich helemaal bloot geeft in deze rol, letterlijk en figuurlijk. Kijken, deze film!

Rang de Basanti | Politiek geladen film met een hoog meta-gehalte. De Britse filmmaakster Sue wil in India het verhaal van een groep legendarische revolutionairen verfilmen, maar al snel raakt het dramatische verhaal van deze vrijheidsstrijders (getoond in stemmige geeltinten) verweven met de actuele belevenissen van haar groep hoofdrolspelers. Deze vrolijke studenten worden, als hun goede vriend Ayad sterft in een MiG-vliegtuig, namelijk geconfronteerd met de corruptie die India nog steeds in haar greep houdt en die verpersoonlijkt wordt door de sinistere  minister die willens en en wetens ondeugdelijke MiG’s gekocht heeft. De acteurs besluiten tot een zelfde verzetsdaad als de vrijheidsstrijders die ze vertolken een kleine eeuw eerder pleegden. Heftige en bijzondere film.

Chef | Zeer aanstekelijke, geestige, meeslepende en zelfs ontroerende road-movie over een chef-kok die weer even terug moet naar de basis om te herontdekken wie hij is. Na zijn ontslag bij een prestigieus restaurant start hij opnieuw aan de basis met een food-truck, krijgt hij weer plezier in het koken en bouwt hij en passant een veel betere band op met zijn 10-jarige zoontje. Zeer leuke film en mooie rol van Jon Favreau! Leuk ook hoe moderne social media, zoals Twitter, een prominente rol in deze film spelen!

Zero Dark Thirty | Deze film gaat over de speurtocht naar Osama bin Laden, die zoals bekend uiteindelijk wordt gevonden in een stad in Pakistan en hier uiteindelijk wordt gedood. Dit alles volg je vanuit het perspectief van Maya, de CIA-agente die hem opspoort. Het gegeven leidt tot een zeer meeslepende film. Realistisch en actueel, maar ook gewelddadig en bruut (‘waterboarding’ is nog nooit zo goed in beeld gebracht). De uiteindelijke vondst en eliminatie van Osama is verder ronduit bloedstollend spannend. Fascinerende film!

Spirited Away | Bijzondere Japanse animatie-film over het meisje Chihiro die in een sprookjeswereld terecht komt en moet proberen om haar ouders te vinden en terug te keren naar de echte wereld. De riviergeest Haku, waar ze verliefd op wordt, helpt haar daarbij… Prachtige en zeer oorspronkelijke film.

Wadjda | Deze film geeft een zeldzaam inkijkje in het leven van Wadjda, zomaar een meisje in hedendaags Saudi Arabië. Een bizar land waar je maar beter geen vrouw kunt zijn. Ze moeten zich onder meer hullen in lichaamsbedekkende kleding, omdat ze volledig ondergeschikt gemaakt zijn aan de mannen. Dezelfde mannen die ooit in een absurde gedachtekronkel hebben bedacht dat als zij onkuise gedachten krijgen bij een blote vrouwenschouder of -enkel, die vrouwen zich dan maar helemaal moeten bedekken. Wadjda is dan nog een rebels eigenzinnig type, maar ook zij moet gehuld in een zwarte hobbezak naar de meisjesschool, waar zo’n beetje alles verboden is. Zelfs een eenvoudige wens van haar, het hebben van een eigen fiets, is dan zowaar een hele strijd. Indringende film!

The Selfish Giant | Rauwe film over het leven van een jongetje, Arbor, in de onderste sociale klassen van het Engelse Watford. Hij wordt van school getrapt en begint met het verzamelen van schroot voor de ongure ‘Kitten’ om aan een zakcentje te komen, samen met zijn vriendje Swifty. Helaas komt hij steeds meer in de problemen. Heftige film, die, zoals inmiddels wel duidelijk moge zijn, ook niet vrolijk eindigt… Het enige wat ik echter vond ontbreken was een rond plot.

The Counselor | Op het eerste oog moet dit wel wel een topper zijn, met topregisseur Ridley Scott en een sterrencast die (o.m.)Penelope Cruz, Michael Fassbender, Javier Bardem, Cameron Diaz en Brad Pitt in één film met elkaar verbindt. Verwacht echter geen conventionele thriller met een begrijpelijke verhaallijn en een rond Hollywood-plot, want dat is deze film zeker niet. De film doet eerder heel schetsmatig aan; niet alleen door de opeenvolging van min of meer losstaande scenes, maar ook door de abstracte, filosofische en soms zelfs cryptische dialogen. Toch is deze film de moeite van het kijken meer dan waard, al is het maar om de vele gedenkwaardige scenes (zoals een motorrijder die wordt onthoofd, Bardem die vertelt over zijn buitenissige seksuele escapades en de onverwachte en brute moord aan het eind van de film). Een aanrader voor iedereen die wel eens iets buiten de gebaande paden wil zien.

The Butler | Dit is een degelijke biopic over een zwarte man die als butler in het Witte Huis dichtbij de naoorlogse presidenten staat, die de laatste rassenwetten opheffen. De plichtsgetrouwe butler, mooi gespeeld door Cuba Gooding Jr., heeft het moeilijk met zijn opstandige zoon, die bij de Black Panthers verzeild raakt, tot hij beseft dat zij eigenlijk beiden op hun eigen manier strijden voor een gelijke behandeling van zwarten. Mooi gastrolletje verder van de recent overleden Robin Williams als president Eisenhower.

Free Birds | Deze animatiefilm gaat over de kalkoen Reggie, die verzeild raakt in een missie die er om draait te voorkomen dat kalkoenen tijdens Thanksgiving op de menu-kaart komen te staan. Hiervoor moeten ze terug in de tijd naar de vroegste kolonisten van Amerika, en dat gebeurt dan ook… De film is best mooi gemaakt en soms best leuk, maar het erg rommelige plot doet daar wel aan af. Wat ook niet helpt is dat heel veel elementen wel weer erg cliché zijn: Reggie is natuurlijk weer de klunzige –easy to love– hoofdpersoon, natuurlijk heeft hij een love interest, uiteraard is er weer een grappig nevenpersonage  en natuurlijk lijkt alles eerst mis te gaan voor het toch nog goed komt… Niet meer dan redelijke film dus.

The Invisible Woman | Deze film gaat over Charles Dickens, de  legendarische Engelse schrijver waarover ik diverse malen eerder gelezen heb en waarvan ik ook een boek heb gelezen. De film gaat over een geheime relatie die Dickens (bij zijn leven al een grootheid) met een jonge vrouw. Dit is eigenlijk maar matig interessant en hierdoor blijft de film niet meer dan een kostuumdrama. Nee, ik vond hier niet zoveel aan…

The Zero Theorem | Teleurstellende nieuwe film van Terry Gilliam. Diens excentrieke toekomstvisie en weelderige eigenzinnige vormgeving had misschien interessant kunnen zijn, als hij ook daadwerkelijk een meeslepend verhaal te vertellen had gehad. Dat is echter geen moment het geval. De kale heremiet Qohen (een in deze rol tegenvallende Christoph Waltz) is een ‘loner’ waar je geen moment sympathie voor voelt en het loszanderige plotje dooft als een nachtkaars uit. Jammer!

A Million Ways to Die in The West | Seth MacFarlane heeft met Family Guy en American Dad twee geestige comedy-shows op zijn naam staan en met ‘Ted‘ zelfs een redelijk genietbare komedie, maar deze nieuwe film van hem? Nee, daar werd ik niet heel gelukkig van. Een nietsig verhaaltje, natuurlijk spelend in het Wilde Westen, te veel flauwe poep-pies-en-seks grappen en Seth zelf in de hoofdrol als onbeholpen schaaphoeder. Nee, deze film was geen succes…

Divergent | Ai, ai, wat een droefenis; dit misbaksel, dat overduidelijk toch is bedoeld als grootschalige kaskraker in de lijn van The Hunger Games. Maar zelfs een soundtrack van Hans Zimmer en Junkie XL kunnen niet verhullen dat dit niet meer is dan een onbenullig puber-fantasietje in een science fiction setting, rondom een meisje, Tris, dat haar ‘ware ik’ moet ontdekken. Alles is tenenkrommend aan deze film: de waardeloze wijze waarop de hoofdrol wordt ingevuld door een onbeduidend actricetje wiens naam me nu alweer is ontschoten, het stuitende militarisme van de ‘Dauntless’-factie waarin ze zich staande moet houden, de clichématige liefdesrelatie ‘die je wist dat zou komen’ met de leider van die factie, en het plot dat werkelijk te stompzinnig voor woorden is. Wat een aanfluiting!

Boekrecensie ‘De republiek’, Joost de Vries

Dat Joost de Vries, ondanks zijn nogal gewone naam, een uitzonderlijk en heel bijzonder pareltje is in de Nederlandse letteren, bewees hij al met zijn ijzersterke debuut Clausewitz. En met deze nieuwe worp van hem bevestigt hij dat hij een zeer prikkelende schrijver is.

Dit verhaal draait om Friso de Vos, die naar een congres in Wenen gaat om daar met de Nederlandse student Philip de Vries te discussiëren over de ideeën van de dan nog niet zo lang gestorven Josip Brik, de legendarische hoogleraar die voor hen beide een mentor was.

Dit lijkt nog niet eens zo’n boeiend gegeven, maar Joost de Vries is zo’n schrijver waarbij het verhaal eigenlijk maar bijzaak is: het is vooral een kapstok voor een erudiet en vindingrijk (en misschien wel post-modern) spel met boeiende ideeën en oorspronkelijke vondsten.Wat hieraan ook bijdraagt is dat zijn boek volgestopt zit met verwijzingen naar de wereldliteratuur en de cultuur in het algemeen, waarbij ‘lage’ cultuur en ‘hoge’ cultuur zonder enige terughoudendheid door elkaar heen worden aangestipt (bijvoorbeeld als Prik niet alleen wordt vergeleken met Professor Barabas uit Suske en Wiske maar ook met de Timofej Pnin uit het boek Pnin van Nabokov).

In de vloeiende, bijna soms nonchalante schrijfstijl van De Vries, doorspekt met vaak ijzersterke metaforen, leidt dit alles tot een zeer boeiend boek. Een boek ook met duidelijke verbanden met ‘Clausewitz’, niet alleen omdat die naam nog twee keer wordt genoemd, maar ook omdat alles eigenlijk uiteindelijk draait om een figuur die zelf niet eens een rol in het verhaal speelt, of dit nu Prik of LeFebvre is. Lezen, dit boek!

Boekrecensie Voor jou – Jojo Moyes

Dit boek gaat over de Louisa, een laat-twintiger, wonend in een klein Brits stadje. Nadat ze is ontslagen bij een lunchroom, vindt ze uiteindelijk werk als verzorgster van een jonge invalide man, Will, die vanaf de nek geheel verlamd is. Vervelender is echter dat hij heel chagrijnig en gemeen tegen haar is.

Vanaf dit moment verloopt het verhaal naar mijn mening nogal voorspelbaar en schematisch. Want ja; natuurlijk groeien de aanvankelijk onuitstaanbare Will en Louisa uiteindelijk naar elkaar toe. Tja. Hoe vaak hebben we dat al niet eerder gezien? Het is niet het enige waarbij Moyes nogal voorspelbaar is. Zo doet ze bijvoorbeeld ook erg weinig moeite om aanvankelijk te verhullen dat de relatie die Louisa aanvankelijk nog heeft met ene Patrick zal gaan ploffen; dat ligt er namelijk vanaf het begin al heel dik bovenop. En zo zijn er wel meer voorbeelden. Zelfs het tragische eind van het verhaal (Will zal ondanks alles uiteindelijk beslissen zijn leven te beëindigen) zag ik eerlijk gezegd al van heel ver aankomen.

Dat maakt dit toch geen echt goed boek. Niet dat het slecht is, maar het blijft naar mijn mening allemaal teveel hangen in, naar de bouquet-reeks neigende, zwijmel-romantiek waar vele vrouwen misschien van houden, maar ik toch niet echt. Dat ik het toch uitlas, heeft dan te maken met de toch wel erg fijne vertelstem van Moyes, waarin humor ook nooit ver weg is. Sommige scenes, zoals die waarin Louisa met Will naar een bruiloft gaat, zijn bovendien erg mooi uitgewerkt. En ten slotte heeft Moyes van Louisa zo’n aangenaam onhandig en eigenaardig type gemaakt, waar je meteen van gaat houden…

Lijstjes # 1: Toppers uit de wereldliteratuur

Het recente overlijden van één van de grootheden uit de wereldliteratuur, Gabriel Garcia Marquez, heeft mij doen nadenken over welke boeken naar mijn idee zouden moeten worden genoemd in de absolute top-lijstjes. Ook Garcia Marquez kan hier natuurlijk niet in ontbreken.

Hier de eerste in de serie: De vijf toppers in de wereldliteratuur:

Honderd jaar eenzaamheid – Gabriel Garcia Marquez | Dit boek was voor mij een absolute openbaring: een sprankelend, wervelend en soms zeer surrealistische vertelling die mij vanaf de eerste zin volledig weg blies en die bewijst dat Garcia Marquez een briljant en zeer oorspronkelijk verhalenverteller was.

Oorlog en vrede – Lev Tolstoj  | De opgefriste en ingekorte (maar nog steeds vuistdikke) versie die ik las van deze klassieker van Tolstoj verraste me door de prachtige en buitengewoon pakkende vertelling over het leven in Rusland in de negentiende eeuw; zowel het salonleven in St. Petersburg en Moskou (de vrede) als de verschrikkelijke oorlog tegen Napoleon (de oorlog). Tolstoj beschrijft het allemaal heel liefdevol en treffend in een boek dat geen moment oubollig of gedateerd aan doet.

Wolkenatlas – Dave Mitchell | Dit nog heel jonge boek hoort naar mijn idee ook zeker in dit rijtje! Waarom? Omdat dit boek een adembenemende wervelende achtbaanrit is tussen allerlei verschillende verhalen, hoofdpersonages en zelfs vertelstijlen. Het boek vertelt niet één maar zes verhalen, die toch allemaal met elkaar samenhangen. Mitchell weet dit alles moeiteloos samen te brengen in een intrigerend en zeer origineel boek. Wat mij betreft absoluut briljant!

Heart of Darkness – Joseph Conrad | Dit is een zeer vaak genoemd boek door schrijvers als belangrijke inspiratiebron en naar mijn idee verdient dit boek dat ook. Conrad is een meesterverteller die in een messcherpe, zeer beeldende en toch kernachtig stijl je kundig het broeierige en duistere verhaal in sleurt waarin Marlowe in de Congo op zoek gaat naar de mysterieuze Kurtz.

De oorlog van het einde van de wereld – Mario Vargas Llosa | Ik heb dit boek ervaren als een werkelijk magistraal epos over een opstand in de binnenlanden van Brazilië. Alles draait om een geheimzinnige Raadgever met Messiaanse trekjes, die het de centrale regering van de jonge republiek heel moeilijk maakt. Een zeer indrukwekkend werk, van de schrijver die met het ‘Het Feest van de Bok’ nog een geramde klassieker op zijn naam heeft staan.

 

 

Boekrecensie ‘And the Mountains Echoed’, Khaled Hosseini

Op de een of andere manier had ik altijd verwacht dat Hosseini, schrijver van het zeer bekende ‘The Kite Runner‘, een eendagsvlieg was, die nooit verder zou komen dan één goed boek. Maar daarmee heb ik hem schromelijk onderschat, want Hosseini blijkt met dit boek een waarlijk groot auteur.

Vanaf de eerste pagina voert Hosseini je mee in een vernuftig opgebouwd boek, dat je al snel niet meer loslaat. Het verhaal is poëtisch, verbeeldingsrijk en rijk geschakeerd en speelt natuurlijk weer grotendeels in Hosseini’s moederland Afghanistan. Het verhaal begint met het relaas hoe de jonge Abdullah wordt gescheiden van zijn zusje Pari, waarmee hij een heel sterke band heeft. En vanaf dat beginpunt waaiert het verhaal prachtig uit naar allerlei andere personages, in verschillende tijdsgewrichten en verspreid over de hele wereld (naast Afghanistan ook de VS, Frankrijk en Griekenland). Hiermee ontstaat een rijk geschakeerd verhaal, dat Hosseini ongelooflijk kundig en in een prachtige poëtische stijl vertelt. Kortom: een werkelijk prachtig boek dit!

Nieuw verhaal ‘De Olympus Affaire’

olympusHierbij kan ik weer een nieuw verhaal presenteren, dat de naam ‘De Olympus Affaire’ heeft gekregen. De basis voor dit verhaal wordt gevormd door een eigen ervaring, namelijk dat ik een tijd geleden een fotocamera vond op een verlaten bospad. Een beetje ongemakkelijk, want er bleken zelfs nog wat foto’s op het toestel te staan…

Uiteindelijk heb ik besloten het apparaat zelf te houden, wat je daar ook van mag vinden. Mijn eigen camera was namelijk enkele maanden eerder kapot gegaan: er was zand in het mechaniek gekomen. Dat was niet veel eerder gebeurd tijdens een bezoek aan Dune 45 in Namibië, één van de meest bijzondere duinlandschappen ter wereld. In de dagen die volgden werkte het apparaat steeds slechter, tot die, toen ik alweer bij de Victoria Falls was, helemaal de geest gaf. Ik was die dag rondgeleid langs de waterval door een aardige lokale gids en uiteindelijk heb ik de camera (zonder geheugenkaart) aan hem gegeven, hopende dat hij er nog wat aan had…

Hoe dan ook, die camera op dat bospad heb ik dus gehouden (en heb ik nu nog steeds). En toen ik het er recentelijk over had met een vriend van mij, wees die erop dat in dit gegeven misschien wel een verhaal school. Zo kwamen de raderen dus in beweging; iets wat uiteindelijk leidde in dit verhaal.

Veel leesplezier. Klik de volgende link aan om het bestand te openen: De Olympus Affaire

 

Recensie ‘House of Cards’, seizoen 2

In een krant las ik laatst een interessant stuk over de hausse van goede tv-series van tegenwoordig. De constatering werd gedaan dat die allemaal op een belangrijk punt verschillen van series van enkele decennia geleden: namelijk dat de plotten allemaal veel ingenieuzer en complexer zijn geworden. Was het bij een episode van een jaren tachtig serie als bijvoorbeeld ‘Kojak‘ nog mogelijk om tussendoor even weg te lopen om koffie te zetten of een broodje te smeren en dan vervolgens moeiteloos het verhaal weer op te pakken, tegenwoordig is dat toch veel lastiger. Zo niet onmogelijk.

Ik ben het daar grondig mee eens en ik vind dat ook een erg goede ontwikkeling. Ik vind het bijzonder dat bij bijvoorbeeld de serie ‘Game of Thrones’ de scenaristen heel trouw aan de boeken zijn gebleven en maar heel weinig verhaallijnen geschrapt of versimpeld hebben. De standaard Hollywood-traditie om alles maar eenvoudiger te maken omdat anders de kijker het niet meer zou snappen (het zogeheten ‘dumbing down‘) is hiermee eindelijk eens doorbroken.

Bij de serie ‘House of Cards‘  zie je dit in extremis terug. Want, mijn hemel, hier wordt voorwaar geen simpel plot over je uit gerold! Zonder enige introductie dendert dit tweede seizoen weer door waar we in seizoen 1 waren gestopt en zeker in het begin had ik moeite ook al weer te bedenken wie wie was en hoe het allemaal ook al weer zat. En alle verwikkelingen waarin Frank Underwood, inmiddels Vice President, terecht komt, zijn ook al verre van eenvoudig. Politieke spelletjes rond nieuwe wetten en verdragen, de Senaat en het Congres die in toom moeten worden gehouden; er wordt nogal wat gevraagd van de kijker! Zeker gezien de enorme vaart waarin alles wordt verteld…

Wat mij betreft schiet de serie hiermee toch wel soms een beetje door. Sommige verwikkelingen worden wel heel schetsmatig en kort door de bocht aangestipt en dit doet wel wat af aan het kijkplezier, omdat je toch details ontgaan. Maar ondanks dat blijft dit een fascinerende inkijk in het politieke bedrijf van de Verenigde Staten, die zonder meer de moeite van het kijken waard is.

Boekrecensie ‘De welwillenden’, Jonathan Littell

Het duurde even voordat ik de moed bij elkaar geraapt had om met dit boek te beginnen. Alleen de werkelijk kolossale omvang ervan (circa duizend pagina’s in een paperback-uitgave, het dubbele op iBooks) is al een flinke drempel. En anders is dat wel de materie; dit is namelijk een verhaal over de Tweede Wereldoorlog, gezien vanuit de ogen van SS-officier Maximilien Aue. Een oorlogsverhaal dus, maar deze keer dan niet verteld vanuit het slachtoffer, maar vanuit de dader; en dat is toch wel andere kost! Nou had ik natuurlijk al eerder gelezen over Bernie Gunter, die op een gegeven moment ook SS-er wordt, maar Gunther hield als eigenzinnige geest altijd nog een gezonde afstand tot het nationaalsocialisme. Dat ontbreekt echter te enen male bij Maximilien Aue, die toch min of meer gelooft in de nazi-idealen.

Dat gegeven alleen al maakt dit boek behoorlijk heftig. En dan moet ik nog beginnen! Want wat ook binnen komt, is dat je meteen in de proloog begrijpt dat Aue uiteindelijk de dans zal ontspringen: in de chaos na de oorlog weet hij zich voor te doen als Fransman en in Frankrijk een nieuw leven op te bouwen. En pas dan begint de Aue tegen je te vertellen over zijn tijd als SS-er. Hoe hij ten eerste gestationeerd wordt in Oekraïne; achter de linies, waar de Einsatzgruppen bezig gaan het land te ‘zuiveren’ van Joden. Aue weet zich min of meer te onttrekken aan de meeste moordpartijen, maar ook hij ontkomt niet helemaal aan het ‘handwerk’. En zo vindt ook Aue zich op een bepaald moment terug aan de rand van een modderig massagraf, Joden doodschietend met zijn pistool en uitglijdend over dode lichamen. We hebben het dan over de gruwelijke massamoord van vele duizenden Joden in Kiev, waarover Littell zeer gedetailleerd vertelt. En dit maakt deze passages ongekend indringend.

Maar Littell doet veel meer in dit boek. Hij vertelt in even groot detail over bijvoorbeeld de interne gang van zaken bij de SS, de ambtelijke bureaucratie binnen deze organisatie, de constante wedijver tussen SS en Wehrmacht, het interne gekonkel, en over de vele bij voorkeur intellectuele discussies die onze Dr. Maximilien Aue (zelf jurist) pleegt te voeren. Zo wordt er, als Aue inmiddels in de Kaukasus zit, uitgebreid ingegaan op de etnografische lappendeken die deze regio is en op de vraag of het daar voorkomende volk van de Bergjoden moet worden beschouwd als joods. Deze pseudo-wetenschappelijke discussie is natuurlijk redelijk absurd voor mensen die echt geloven in de bespottelijke rassentheorie van de Duitsers als het superieure ‘Arische’ ras, maar toch laat Littell niet na hier langdurig over te vertellen. De enorme feitenkennis en beheersing over zijn onderwerp die Littell, onder meer in dit soort passages, tentoonspreidt is hierbij zeer indrukwekkend. Maar tegelijkertijd vraag je je soms wel af of het allemaal niet een beetje gekunsteld wordt. Ten eerste omdat het boek dus eigenlijk een navertelling van Aue is over hoe zijn tijd als SS-er was, en je je afvraagt hoe Aue in hemelsnaam dan zoveel details heeft kunnen onthouden. Ten tweede omdat de dialogen soms wel van een zeer intellectueel gehalte zijn: er wordt driftig met citaten van Griekse filosofen gestrooid dat het een lieve lust is. En zelfs aan een opgepakte communistische partijbons die weet dat hij snel zal worden gefusilleerd, weet Aue nog een prikkelend theoretisch discours te ontlokken over de verschillen tussen het communisme en nationaalsocialisme. Tja, dat is toch wel wat ongeloofwaardig…

Deze laatstgenoemde scene speelt zich overigens af in Stalingrad, waar Aue dus ook terechtkomt. De gruwelen die het omsingelde Zesde Leger hier moet ondergaan zijn onbeschrijflijk en bijna surreëel. En Littell maakt er hier ook steeds meer een surrealistische vertelling van, aangezien Aue op dit moment zijn greep op de werkelijkheid langzaamaan begint te verliezen. Het wordt hierdoor steeds onduidelijker waar dingen nu echt gebeuren of niet; zoals bij een scene waarin Aue’s vriend Thomas Hauser het ene moment de granaatscherven uit zijn opengereten darmen plukt en een paar dagen later blijkbaar weer kiplekker is. Littell doorsnijdt zijn verhaal hier ook steeds meer met herinneringen van Aue over diens jeugd, en steeds meer blijkt dat Aue al voor de oorlog een nogal getroebleerd mannetje was: gepest op school, misbruikt op het internaat, een enorme haat richting zijn ouders en een seksuele relatie met zijn tweelingzus, resulterend in een voortdurende obsessie voor haar.

Dit laatste element is verhaaltechnisch misschien toch niet zo handig van Littell, want hierdoor zullen lezers (en ook ik) zich steeds minder met Aue kunnen identificeren. En dit doet af aan de centrale boodschap die Littell eigenlijk al in de proloog aan je meegeeft. Aue richt zich dan tot de lezer en zegt hierin zoiets iets als: “Denkt u maar niet dat u beter bent dan ik; u heeft alleen het geluk in andere omstandigheden te verkeren. U bent nooit gedwongen geweest om te doden. Maar bedenk wel: ik ben net als u!” Het is een opmerking die je zeker aan het denken zet, want zou je zelf echt heel anders hebben gehandeld als Aue? Aue merkt ergens op dat iedereen in een oorlog dingen doet die hij niet wil doen; zowel het slachtoffer als de dader. En word je niet gedwongen door de situatie? Kun je wel in opstand komen tegen het systeem? Niet als je enig gevoel voor zelfbehoud hebt, lijkt het… Want als Aue dan bijvoorbeeld heel voorzichtig eens een keer in opstand komt tegen de waanzinnige opdrachten van zijn superieuren, dan wordt hij meteen ‘weggepromoveerd’ naar Stalingrad, wat dan al min of meer een zekere dood is…

Hiermee is, denk ik, de kern van dit boek al wel geschetst. Niet dat ik daarmee nog maar een derde heb verteld van het plot, want ook na Stalingrad zijn er tal van verwikkelingen. Zo krijgt Aue nieuwe taken die hem dicht brengen bij veel top-nazi’s, waarvan de belangrijkste toch wel Himmler, Speer en Eichmann zijn. Met met name die laatste voert Aue veel gesprekken, waardoor je (een denk ik vrij realistisch) beeld krijgt van het fantasieloze bureaucratische mannetje dat die Eichmann in de kern was. Littell vermengt deze aan realiteit schurende passages met zelfverzonnen personages, die zonder uitzondering nogal excentrieke types zijn. Neem de immens dikke, ruftende dr. Mandelbrod bijvoorbeeld, die als een soort sinister meesterbrein op de achtergrond onder alle hoge nazi’s groot aanzien heeft, en in Aue een beschermeling ziet. Of neem de kolderieke agenten Weser en Clemens, die Aue verdenken van de moord op zijn ouders en hem tot in extremis blijven stalken. Zij lijken rechtstreeks weggelopen uit nota bene Kuifje, als spitting image van Jansen en Jansen. Misschien wilde Littell hier bewust een paar lichte noten inbrengen in zijn toch loodzware vertelling. Want ja, het wordt er steeds minder fraai op. Aue begint steeds meer zijn grip op de werkelijkheid te verliezen en is ook zelf schuldig aan enkele vreselijke obsceniteiten en brute moorden. Op het eind, tijdens de ondergang van Berlijn, moet zelfs zijn trouwe vriend Thomas Hauser, die hem uit tal van netelige situaties heeft gered, het ontgelden. En met deze laagst denkbare daad eindigt het boek…

De conclusie van deze idioot lange recensie is in ieder geval dat dit een ontzettend fascinerende en ook soms heftige leeservaring is. Een boek ook dat heftige emoties oproept, zo blijkt bijvoorbeeld ook uit de uitgebreide discussie die ik tegenkwam op het forum van NRC-boeken. Ik denk ook dat het een boek is dat zeker niet op alle punten even geslaagd is, maar denk wel dat het een ontzettend knappe tour-de-force is van een schrijver die op dat moment 38 jaar oud was, inderdaad: even oud als ik nu ben. De geboren Amerikaan Littell heeft het boek hiernaast ook nog eens in het Frans geschreven, niet eens zijn moedertaal, en dat vind ik bepaald indrukwekkend! Kortom: een boek dat je gelezen moet hebben!

 

Recensie ‘Sherlock Holmes’, seizoen 2

Sherlock Holmes vond ik in het eerste seizoen best aardig, maar het tweede seizoen… tja, ik vond het niet heel overtuigend. Steeds meer vond ik de pedante gelijkhebberige Sherlock beginnen te lijken op dat al even pedante mannetje uit de serie Psych, Shawn; ook al iemand die uit een modderveeg op een jasje of wat kruimels in je kraag precies kan afleiden wie je bent en waar je vandaan komt. En die Shawn begon me ook al snel danig te irriteren.

De plots kwamen hiernaast op mij als te geforceerd en vergezocht over, alsof de makers heel lang hebben gezocht naar een intrige die even ingenieus was als iets wat Arthur Conan Doyle had kunnen verzinnen, en niet echt geslaagd zijn. Zoals wat de makers hebben gedaan met het klassieke verhaal over ‘The Hound of the Baskervilles‘; toch niet echt briljant. En die hele vete met arch-nemesis Moriarty ( de hele derde en laatste episode van dit seizoen draaide er weer om) kon mij toch eigenlijk steeds minder boeien. Ik kon toch niet echt meegaan in die wedijver tussen die beide rivalen die elkaar steeds te slim af willen zijn. En dan die cliff hanger waarin Sherlock zichzelf van een flatgebouw af stort en daarna getuige het laatste shot toch nog steeds blijkt te leven, dat is wel heel ongeloofwaardig en potsierlijk. Nee, ik was niet heel enthousiast….