Boekrecensie ‘1491’, Charles C. Mann

Dit non-fictie boek gaat over het Amerika van voor de ontdekking ervan door Columbus in 1492 (dit verklaart de titel). Het boek heeft duidelijk als doel enkele wijdverbreide misverstanden uit de wereld te helpen. Zoals de algemene notie dat de beide Amerika’s grotendeels ‘maagdelijke gronden’ waren, met hoogstens hier en daar een verdwaalde primitieve Indiaan op een steppe of in de jungle. Maar voor de rest dus ‘klaar’ om gekoloniseerd te worden.

Charles Mann bewijst overtuigend dat hiervan geen sprake is geweest. In beide Amerika’s leefden in 1491 juist heel veel mensen en waren er ook vergevorderde beschavingen, zoals de Azteken (hun hoofdstad Tenochtitlan was groter dan het Parijs van die dagen), de Maya’s en de Inca’s. Maar wat er gebeurd is, is dat deze oorspronkelijke bevolking catastrofaal hard is geraakt door ziektes die de Europeanen met zich mee brachten. Hierdoor werden dorpen en steden gedecimeerd en hele samenlevingen volledig ontwricht. Dit was een belangrijke voorwaarde voor de vrij probleemloze kolonisatie door de Europeanen (de Spanjaarden voorop).

Maar ook andere zaken speelden mee; zoals dat de Spanjaarden door tal van gelukjes en toeval zowel de Azteken als de Inca’s met verbijsterend weinig middelen wisten te onderwerpen.

Charles Mann brengt dit allemaal zeer nauwgezet in beeld, waarbij mijn enige bezwaar is dat hij soms teveel de academische diepte in gaat. Maar hoe dan ook is dit een zeer interessant boek. Het deed mij ook eens te meer concluderen dat je altijd moet beseffen dat de geschiedenis wordt geschreven door de overwinnaars. En hiermee hebben we altijd een volledig vertekend beeld gehad over precolombiaanse geschiedenis van de Amerika’s!