Boekrecensie ‘Het complot tegen Amerika’, Philip Roth

In dit ijzersterke boek schrijft Philip Roth over een alternatieve geschiedenis waarin niet Franklin D. Roosevelt de presidentsverkiezingen wint van 1940, maar Charles Lindbergh, naast beroemd vliegenier ook iemand met nazi-sympathieën en een politicus die als credo ‘America First’ heeft. Hierin lijkt de premisse van dit boek natuurlijk op mijn eigen stukje speculatieve fictie: ‘Een ondenkbaar scenario‘. Waarin voor de goede orde geheel onafhankelijk van Roth dezelfde Lindbergh is aangehaald.

Het geheel wordt door Roth verpakt in een coming-of-age verhaal van de jonge Philip. Aan den lijve maakt hij mee wat er gebeurt als in Amerika fascistoïde en antisemitisme sentimenten de ruimte krijgen en dat is bepaald niet mals. Roth laat messcherp zien hoe dit gemeenschappen en zelfs families verscheurt. En hoe snel heuse pogroms en moordpartijen aan de orde kunnen komen! Roth geeft hiermee een boodschap af die anno nu nog steeds maar al te relevant is, nu het Witte Huis echt wordt bewoond door een nogal onfris type.

Wat ik wel opvallend vond, was dat Roth de dystopische fantasie aan het einde toe niet doorzet. Enkele jaren later stort Lindbergh in zijn vliegtuigje neer, wordt FDR alsnog president en wikkelt de oorlog zich op dezelfde wijze af als we al kennen: inclusief bijvoorbeeld het Ardennenoffensief dat Roth ergens in een bijzin aanhaalt. Dit had wat mij betreft niet gehoeven; ik was wel benieuwd waar Roth dan op was uitgekomen!