Fantasticon

Dat journalist/schrijver Frank Westerman een heel fijne pen heeft (1 2 3), wist ik natuurlijk al langer en alleen daarom is deze bundeling van een aantal van zijn oudere werken (veelal artikelen die in kranten zijn gepubliceerd) al zeer de moeite waard! Het samenbindende thema is ‘de nagalm van de koude oorlog’, dus lezen we veel verhalen over het voormalige ‘oostblok’.

Met name de stukken over Rusland vond ik erg boeiend. En met de power of hindsight lees je de stukken over de Krim (pre-annexatie) en Poetin (pre-Poetin, de oorlogshitser) toch heel anders als destijds toen ze uitkwamen. Boeiende kost!

Dit boek valt heel kort samen te vatten als volgt: undercover-agent Erik verduistert miljoenen om de behandeling van zijn doodzieke dochtertje te bekostigen en werkt zich aldus in de nesten. Dat is een mooi gegeven, zeker omdat de schrijver je nog even in het ongewisse houdt of Erik nu echt degene was die dat geld heeft gestolen.

Vervolgens moet veel spanning in dit verhaal eruit voortkomen dat Gio, de enig overlevende van de Italiaanse crime-familie, die is uitgemoord juist omdat ze dat geld misten, achter hem aan zit. En zo gaat een groot deel van het boek erover hoe Erik met zijn gezin onderduikt, maar de dreiging nooit voorblijft en hij intussen scherpe verhoren moet ondergaan over of hij dat geld nu gestolen heeft of niet.

Dit boek is over het geheel in een goede schrijfstijl geschreven, maar over het plot was ik echt niet overtuigd. Er gebeurt eigenlijk gewoon te weinig naar mijn smaak. Verder vond ik dat hele gegeven van die Gio erg ongeloofwaardig (waarom werkt hij niet meteen met Erik af, waar is de rest van zijn mafia-organisatie bijvoorbeeld?). En ten slotte vond ik het einde wel wat mal worden, als Gio een kleine week voor dood achtergelaten in de kelder van een vakantiehuisje ligt, en er toch nog een soort van eindgevecht plaatsvindt als Erik is teruggekeerd uit Portland, de Amerikaanse stad waar zijn dochter de peperdure behandeling heeft gekregen. Dat er wordt toegewerkt naar dat Gio onder een pijler van een nieuw viaduct wordt begraven, ligt er hierbij wel heel dik bovenop.

En wat is dat ten slotte met de book-cover? Die laat een stadsgezicht van ongetwijfeld Portland zien. Maar dat is nogal gek, als het verhaal zich daar helemaal niet afspeelt!

Dit verhaal speelt op een lichtschip, een soort drijvende vuurtoren, voor anker liggend in de Oostzee, dat op het punt staat uit dienst te worden genomen. Het beginincident is dat de kapitein Freytag, een groep schipbreukelingen oppikt, die al snel heel gevaarlijk blijkt te zijn.

En zo ontspint zich een kat-en-muis spel tussen de geslepen Doctor Caspary, de leider van die criminelen, en Freytag, die wil dat de laatste dienst ordentelijk verloopt. Is het lafheid, of juist heel dapper, dat hij alles niet wil laten ontaarden in geweld. Zijn eigen zoon, die voor één keertje mee is, vindt er het zijne van.

Dit is hiermee een boeiende en geraffineerde literaire roman.

Dit boek doet niet alleen door de naam denken aan de moderne klassieker ‘Wolkenatlas‘ van David Mitchell (het boek dat ik niet genoeg kan bewieroken). De achterflap verraadt namelijk dat dit boek óók een raamvertelling is. Er worden namelijk vijf personen worden gevolgd in drie heel verschillende universums; en toch is er natuurlijk iets dat hen bindt.

Alle vijf de hoofdpersonen blijken op hun eigen manier allemaal nogal buitenbeentjes. In en rond het Constantinopel van 1453, vlak voor de historische val, zijn dit Omeir, een ossendrijver met een (duivelse?) hazenlip, en het onstuimige meisje Anna, dat niet deugt voor haar werk als borduurster. In hedendaags Lakeport, Idaho, zijn dat de bejaarde Zeno, die zich zijn hele leven buitenstaander heeft gevoeld, en Seymour, een autistische jongen die valt voor de complottheorieën van een kwaadaardige ophitser. En in de verre toekomst is dat het meisje Konstanze, de enige overlevende van een virusinfectie op een interstellair ruimteschip. En allemaal hebben ze iets te maken met een oud-Grieks geschrift over Aethon, een schaapsherder die op reis gaat op zoek naar de mythische Wolkenstad (of eigenlijk Wolkenkoekoekstad), vele ontberingen moet doorstaan en knotsgekke, sprookjesachtige dingen meemaakt (zo verandert hij respectievelijk in een vis, ezel en kraai).

Dat klinkt allemaal misschien enorm vergezocht en misschien zelfs tè belachelijk, maar vergis je niet. Want: oh, wat zijn de belevenissen van al die personages allemaal prachtig beschreven. Verbeeldingsrijk, poëtisch, betoverend zou ik zelfs zeggen! Met een vaak bitterzoete toon en met een dramatisch plotontwikkeling. Doerr weeft het geheel samen tot een weergaloze meeslepende vertelling, waarin de kracht van boeken en het doorgeven van verhalen uiteindelijk centraal lijkt te staan.

Hiermee is dit boek een absolute triomf wat mij betreft! Een zeldzaam pareltje! Een boek dat ook metéén toetreedt tot mijn lijstje favoriete boeken! En ook daarin lijkt het dus op het voornoemde ‘Wolkenatlas‘, want ook dat boek is in diezelfde lijst te vinden!