Fantasticon

Als John Banville (die ik al eerder las natuurlijk), zich waagt aan het genre thriller / detective, dan kun je al voorspellen dat hij daar een literaire ‘spin’ aan geeft. En dat gebeurt ook, want ja: deze man kan prachtige volzinnen schrijven en is stilistisch heel sterk.

Ontstaat er intussen ook nog een interessant verhaal? Mwah. Ik werd eerlijk gezegd niet meteen het verhaal in getrokken, moet ik zeggen: het depressieve Dublin van de jaren 50, de twee hoofdpersonen (detective Strafford en patholoog Quirke), noch het begin-gegeven: dat Rosa Jacobs’ dood in een garage geen zelfmoord is.

Maar Banville bouwt zijn verhaal mooi op en het wordt toch boeiend. Wat mij wel opviel is hoe los Banville om gaat met vertelperspectief; iets waar ik als amateur-schrijvertje toch wel een beetje moeite mee heb. Al met al toch nog een aardige thriller, zonder heel bijzonder te worden.

Dit boek kreeg her en der goede recensies , maar ik kon er niet door gegrepen worden. Het verhaal speelt in het Romeinse Rijk ten tijde van Nero (misschien wel de meest interessante keizer), dus dat begint kansrijk. Helaas begon ik me al heel snel te storen aan de enorme stortvloed aan namen die deze Poolse schrijver op je loslaat. Alsof hij wil bewijzen hoe belezen hij is en hoezeer hij meester is van de materie. Maar intussen verpestte de schrijver daar wel voor mij de leeservaring mee. Niet uitgelezen, helaas…

Dit boek begint heel interessant, als je langzaam merkt dat je leest dat het meisje Kathy in een parallelle dystopische werkelijkheid opgroeit, waarin menselijke klonen, zoals zij, worden opgekweekt om later te kunnen dienen als donateur van hun organen. Een beklemmend gegeven dat wel wat lijkt op ‘The Handmaid’s Tale’!

Dit alles had het begin kunnen zijn van een meeslepend verhaal, maar dat is helaas niet het geval. Want afgezien van dit duistere basisgegeven, is dit eigenlijk een verbazingwekkend saai boek. We lezen namelijk bijvoorbeeld heel veel over de herinneringen van Kathy aan de kostschool waar ze opgroeide en dat kabbelt eigenlijk maar voort van het ene vrij onbenullige voorval naar het volgende. De driehoeksverhouding tussen haar, Ruth en Tommy, is ook al geen moment interessant. En alles leidt ook niet tot een climactische apotheose. Nee, al met al géén geweldig boek.

Dit is een origineel, bijzonder en meeslepend verhaal over drie mensen die op enig moment allemaal terecht komen op Makatea, een klein eiland in de Stille Zuidzee (de Pacific), dat wordt bedreigd wordt door grote bedrijven. Powers heeft een heerlijk pennetje en verhaalt uitgebreid en heel smakelijk over zijn drie personages.

Hoe Evie verslingerd raakt aan het diepzeeduiken, bijvoorbeeld. De passages over hoe ze als vrouw een autoriteit wordt in dit wereldje zijn prachtig beschreven.

Maar de kern van dit boek ligt bij de bijzondere vriendschap tussen Todd en Rafi, die altijd draaide om competitie en spel, met name schaken en go. Ze leren elkaar kennen als student en worden al snel heel close. Met name Todd is daarbij een fascinerend personage. In lange gecursiveerde passages vertelt hij erover hoe hij als IT-nerd aan de basis van AI stond en hoe hij de oprichter wordt van Playground, een enorm populaire sim-wereld / ‘social network’.

Powers brengt al die lijnen daarna weer samen als blijkt dat Makatea door de AI ‘Profunda’ is gekozen als plek voor nieuwe scifi-achtige drijvende steden. Maar of de lokale bewoners, inclusief Rafi en Evy, daar nou zo blij mee zijn?

Dit is een heerlijk geschreven boek waar je helemaal in kunt opgaan. Een ervaring die ik niet meer heb meegemaakt sinds dat boek van Anthony Doerr. Geweldig!

In dit nieuwste boek gaat Harari (bekend van ‘Sapiens‘, ‘Homo deus‘ en ‘21 Lessen voor de 21e eeuw‘) in op wat de kracht is van gemeenschappelijke verhalen die ons mensen bindt. En vooral op hoe social media en met name AI onze informatienetwerken veranderen.

Harari begint met te vertellen hoe belangrijk ‘verhalen’ zijn geweest bij de ontwikkeling van de menselijke beschavingen. Het unieke vermogen van de mens om gedeelde verhalen te creëren en erin te geloven is onze grootste kracht, zegt hij. Want dankzij dit vermogen kunnen we grote groepen vormen en complexe samenlevingen opbouwen. Het helpt ons concepten als geld en naties te creëren die onze interacties sturen.

Om voorgaande redenen vindt hij het huidige informatietijdperk ook zo gevaarlijk. Het internet heeft de toegang tot informatie fundamenteel veranderd en daarmee nieuwe uitdagingen heeft gecreëerd, zoals een overdaad aan informatie en vooral de verspreiding van verkeerde informatie. Het relatief nieuwe verschijnsel van AI vindt hij zelfs zonder meer gevaarlijk: deze bedreigt de menselijke autonomie. En hij sluit af met een krachtige boodschap: we staan nu voor cruciale beslissingen over hoe we deze krachtige technologieën onder controle moeten houden. En daarvoor zijn zelfregulerende mechanismen heel belangrijk.

Dit is allemaal boeiende materie. Misschien zijn het niet allemaal vernieuwende inzichten, maar Harari weet het allemaal smakelijk uit te serveren, door steeds veel treffende, originele en boeiende voorbeelden aan te halen. Dat maakt dit boek, alhoewel het best wat korter gekund had hier en daar, tot een hele goede leeservaring. En ontzettend actueel en urgent!