Maand: juli 2014

De Belgische schrijver Stefan Hertmans heeft dit boek gebaseerd op de dagboekaantekeningen die hij heeft gevonden van zijn grootvader Urbain Martien. Deze Urbain was soldaat in de Eerste Wereldoorlog en werd hierna schilder.

Hertmans vertelt echter niet recht voor zijn raap het levensverhaal van zijn voorvader, maar schrijft ook over dat schrijven van dat verhaal. Over hoe lang hij gedraald heeft voor hij uiteindelijk de dagboeken durfde te openen, bijvoorbeeld. Hoezeer de geschiedenis hem zelf persoonlijk raakt. En hoe hij in hedendaags Gent plekken bezoekt die herinneren aan zijn grootvader.

Het is echter juist dit meta-aspect van dit boek dat eigenlijk het oninteressants is. Zo vertelt Hertmans in deel 1 van het boek eerst wel uitgebreid over zijn familiegeschiedenis en gaat hij zelfs terug tot zijn overgrootvader, Urbain’s vader. Maar de vraag is of de hier wel heel ruimschoots aanwezige melancholiek aandoende beschrijvingen van het Gent van ruim een eeuw geleden wel zo interessant zijn. Hetzelfde gebeurt in deel 3, waarin Hertmans ook weer ‘meta gaat’, zogezegd.

Daarmee is het tussenliggende tweede deel, de kern van het boek, waarin in ik-vorm de belevenissen van Urbain tijdens de oorlog worden verteld, wat mij betreft verreweg het boeiendst. Hertmans weet diens oorlogservaringen heel indringend te beschrijven en maakt hier een zeer meeslepende vertelling van.

Maar door de genoemde zwaktes is dit boek uiteindelijk toch niet meer dan een niet geheel geslaagde roman. Alhoewel Hertmans dat deels goed te maken door een soms erg mooie uitgesproken poëtische schrijfstijl. Een 7 uit 10 dus voor dit boek…

Deze roman van Hella Haasse, waarvan ik eigenlijk nooit meer heb gelezen dan het obligate middelbareschool-boekenlijst-boek ‘Oeroeg’, blijkt onvermoed een kostelijk werkje te zijn. Het bestaat uit twee lange verhalen, die toch veel met elkaar te maken blijken te hebben. Het eerste draait rondom de calvinistische obsessies van een alleeenstaande vrouw die in een zeer gereformeerd gezin is opgevoed. Als klein broertje Andries uit de band spring en de wereld intrekt, begint zij dingen te zien die er niet zijn. Haasse bouwt dit verhaal meestelijk op en pas zeer langzaam krijg je door dat je misschien niet alle waarnemingen van de hoofdpersoon voor waarheid moet aannemen.
Het tweede verhaal is meer thriller-esque en gaat erover hoe het neefje van voornoemde vrouw, die op middelbare leeftijd naar Venetië is getrokken om er de verzorgster te worden van een zwakzinnige markiezen, samen met zijn vrouw een koffer proberen terug te halen. Van hier af aan lopen de zaken al snel volledig mis…
Beide verhalen waren hiermee zeer genietbaar en verrassend leuk. Ik ga zeker eens meer van Haaase lezen!

Dan Simmons is de schrijver van niet één maar zelfs twee imposante SF-epossen (Hyperion en Ilium), naast een voor de rest al bijna even indrukwekkend oeuvre. Helaas blijkt hij in de herfst van zijn carrière steeds minder in vorm en hierop is ‘Flashback’ helaas geen uitzondering.

Het boek kan wederom als science fiction worden beschouwd, alhoewel we nu veel dichter bij huis blijven: het verhaal speelt over een goede 30 jaar van nu. Die korte spanwijdte is geen beletsel voor Simmons om ons een inktzwart dystopisch toekomstvisioen voor te spiegelen. Amerika is ten onder gegaan aan zijn schulden en wanbestuur en verkeert in een permanente recessie. Inmiddels rukt van alle kanten  het kwaad op, of het nu Latino’s, Japanners of moslims zijn. Buiten Amerika zijn intussen China en India  in oorlog en de EU is uiteengespat en ten prooi gevallen aan de voornoemde moslims.

Die laatsten bouwen aan een wereldwijd kalifaat, een voorwaar niet geheel absurde toekomstvisie van Simmons, gezien de recente opmars van ISIS. Het is wel het enige aspect aan het plot dat goed gevonden lijkt, want voor de rest blijkt Simmons er helaas curieuze dwalingen op na te houden. Zoals zijn idee dat nota bene de Japanners over 30 jaar zo’n beetje de macht in de wereld overnemen. En bepaald naar is zijn toekomstvisie ook. Israel is bijvoorbeeld in een tweede nucleaire holocaust volledig van de aardbodem gevaagd. Mij bekroop bij dit alles de indruk dat Simmons een beetje een angstige, gefrustreerde man geworden is, die moeite heeft met hoe de hedendaagse wereld zich ontwikkelt. En daarmee kom ik aan het grootste manco van dit boek; namelijk dat Simmons veel te doorzichtig zijn eigen overtuigingen en meningkjes over de huidige tijd aan je wil opleggen in dit boek.

Dat begint al met een volstrekt onnodige passage over één of ander beeld van een paard dat de Mexicaanse kunstenaar Jimenez recentelijk in Denver (woonplaats van Simmons) heeft laten oprichten. Simmons kan niet nalaten er enkele laatdunkende opmerkingen over te maken. Het is helaas de opmaat voor nog veel meer meningen; en dat wordt al snel niet fraai: Simmons ontpopt zich namelijk als rabiate rechtse havik, die gehakt maakt van ‘socialisten’ als Obama en geen goed woord over heeft voor de ‘welfare state’ ….

Deze onverkwikkelijke wereldbeelden maken het dan wel moeilijk dan nog het verhaal te waarderen. Dat bouwt Simmons op zich overigens wel weer kundig op. Het plot draait rond Nick Bottom, een aan lager wal geraakte politie-agent die door een Japanse miljardair wordt gevraagd zich opnieuw bezig te houden met diens al jaren eerder gestorven zoon.  Nick is verslaafd aan flashback, een drugs waarmee hij de mooiste momenten met zijn inmiddels gestorven vrouw Dara kan herbeleven, maar raakt emotioneel bij de zaak betrokken als hij ontdekt dat wijlen zijn vrouw iets met die moord te maken lijkt te hebben gehad.

Een nevenplotje is er hiernaast voor Nick’s zestienjarige zoon Val, die hij in de steek heeft gelaten, en sindsdien bij Nick’s schoonvader in LA woont. Ook al een vrolijk oord, want hier woedt een herveroreringsoorlog (Reconquista) tussen Amerikanen en wraakzuchtige Mexicanen…

Natuurlijk stuit Nick Bottom op een groots complot, dat iets te maken heeft met de verkiezing van een nieuwe Shogun in Japan en de drug flashback waaraan hele volksstammen verslaafd zijn. Het deed me denken aan de plot in Hyperion, waarin Keats/Severn op een soortgelijke grootse samenzwering stuit. Maar helaas is dit plot toch echt minder. En bovendien moet je voor die afloop ook een hele flinke leesinspanning doen, want net als in zijn andere recente boeken is Simmons nogal lang van stof. Hierbij helpt het niet dat bepaalde scenes behoorlijk ridicuul zijn, zoals een gesprek tussen Val’s opa en een truckchauffeur nota bene die uit de losse pols Shakespeare en De Tocqueville citeert dat het een lieve lust is. Een wel erg doorzichtige show-off van Simmons, die maar weer eens wil tonen hoe belezen hij is.

Tja, en als je dit dan combineert met de regelmatig terugkerende rechts-rabiate praat van Simmons, dan moge duidelijk zijn dat dit boek toch niet meer dan een matige leeservaring biedt. Geregeld herken je echt nog wel waarom Simmons een weergaloze schrijver is, maar helaas zijn die momenten van te korte duur. Voorlopig dus geen Simmons meer voor mij. Tenzij ik een ouder werkje van hem ga herlezen, uit de tijd dat Simmons nog echt goede boeken schreef!

Bij dit boek ‘Smoske, de neushoorn die er geen zin in had’, moest ik erg denken aan het boek ‘Pontus’ van Job Bremer ter Steege. Beide zijn het immers debuten van jonge Nederlandse schrijvers en beide zijn het ook… helaas… geen grote aanstormende talenten.

Niet dat ‘Smoske’  niet soms geregeld heel aardig is, daarvoor is het basisgegeven (een neushoorn die op drift raakt in Europa) te geestig, maar de uitwerking laat niet altijd te wensen over. De gekozen raamvertelling-vorm is leuk, maar de dubbelingen in de vertelling en al die dossierberichten van de ANWB-alarmcentrale, hadden toch echt niet gehoeven.

Het einde is dan wel weer aardig, als zowel de voetballers Zinedine Zidane en Marco Materazzi een rolletje krijgen in het geheel en Kamphuis met een heel goed gevonden alternatieve verklaring komt voor het fameuze kopstoot-incident van de WK-finale van 2006. En ook de gastrol van Peter R. de Vries is leuk uitgewerkt. Dit alles maakt dit boek toch best vermakelijk.