Maand: mei 2016

Zelden, slechts zeer zelden komt het voor dat een boek me volledig omver blaast. De laatste jaren had ik die ervaring slechts met twee boeken, namelijk met ‘Wolkenatlas’ van David Mitchell en ‘Roem’ van Daniel Kehlmann. Vooruit: ‘Dit zijn de namen’ van Tommy Wieringa en ‘Beatrice en Vergilius’ van Yann Martell schurkten hier misschien ook wel dicht tegenaan. Maar dan houdt het ook wel zo’n beetje op.

‘Stad der dieven’ kan echter nu vol overtuiging aan het voornoemde illustere rijtje worden toegevoegd, want ja: dit boek is echt bril-fucking-jant. Benioff kende ik al van een hele fijne verhalenbundel en natuurlijk als showrunner van ‘Game of Thrones‘. Ik was dan ook vol verwachting toen ik dit boek er bij pakte. En niet voor niets: ‘Stad der dieven’ sleurde me vanaf het begin meteen het weergaloze verhaal in en liet me tot de laatste pagina niet meer los. Het draait allemaal om de jonge Lev, die wordt opgepakt door de Russische autoriteiten in het door de Duitsers omsingelde Leningrad (we praten WOII) en dan, samen met zijn medegevangene, een bizarre klus krijgt. Ze moeten een doosje eieren regelen voor de kolonel; diens dochter gaat namelijk trouwen en dan moet er wel taart zijn! Dat dit in het uitgehongerde Leningrad (liefkozend ‘Piter’ genoemd door de bevolking) een onmogelijke opdracht is, doet niet ter zake: als beide jongens falen zullen ze zonder genade voor het vuurpeloton gezet worden.

Het is het begin van een absurd en meeslepend avontuur vol ongedachte plotwendingen. Natuurlijk wordt het diverse malen allemaal zeer grimmig en gruwelijk, in die rauwe realiteit van de oorlog, maar Benioff weet de toon toch merkwaardig licht te houden. Dit is met name te danken aan Kolja, de jonge deserteur die met Lev die onmogelijke opdracht heeft gekregen en heerlijk onderkoeld en lichtvaardig op alle vreselijke situaties reageert. Met hem heeft Benioff een prachtig en gedenkwaardig personage geschapen: zo iemand die je nog tijden bij blijft. Net zoals ik dat bijvoorbeeld had met Robert Frobisher (uit Mitchell’s genoemde klassieker), Bernie Gunther (uit de boeken van Philip Kerr) of Melanie Fuller (uit ‘Carrion Comfort’ van Dan Simmons). Nikolaj Aleksandrovitsj Vlasov, zoals hij voluit heet, is rap van tong, snel van geest en kan zich hiermee uit menig netelige situatie redden. De uitzichtloze situaties waarin hij zich veelal bevindt neemt hij verder op met een opmerkelijke luchthartige nonchalance, alsof alles één grote grap is en ze eigenlijk niets echt ergs kan gebeuren. En Kolja voorziet ook nog eens Lev van allerlei levenslessen te voorzien tijdens hun vele gesprekken: over de literatuur, het leven en het vrouwen.

Maar niet alleen qua personages is het smullen geblazen. Het boek heeft namelijk alleen maar fortes: zo heeft het heel veel vaart, een geweldig plot en ook een prachtige –maar ook genadeloze– climax. Een fenomenaal boek kortom, waarin werkelijk elke zin goed getroffen is. Heel, heel erg knap!

Ik lees eigenlijk tegenwoordig vrijwel alleen nog boeken in het genre ‘literatuur’, maar deze populaire Zweedse thriller was hierop een uitzondering. Ik hoefde dus geen bijzondere literaire ‘kunstjes’, meerdere betekenislagen of een bijzondere schrijfstijl te verwachten en kreeg dat ook niet. Want dit is gewoon een rechttoe-rechtaan geschreven boek dat alleen maar draait om het verhaal. De vertelstijl is kaal en eenvoudig, waarbij namen en functies voor de begrijpelijkheid er goed worden ingestampt. En als het moet wordt zelfs rustig nog even een stukje dialoog herhaald.

Het plot is overigens spannend genoeg: in superkorte hoofdstukjes die uitnodigen tot doorlezen, leren we meer over hoe een dood gewaand slachtoffer van de allang opgesloten seriemoordenaar Jurek Walter, na vele jaren opeens weer opduikt. Hoe kan dat? Heeft Walter al die jaren een handlanger gehad? Rechercheur Joona moet het uitvissen en wordt geholpen door de getroebleerde agente Saga, die, als een soort Clarice Starling, zich in de streng bewaakte gevangenis laat opsluiten om aan Jurek de broodnodige informatie te ontfutselen.

Dit leidt tot een snel, goed opgebouwd verhaal dat de aandacht blijft vasthouden en soms behoorlijk gewelddadige of gruwelijke scenes kent. Alles komt ook nog eens tot een knallend einde, met kleine vooruitschaduwing naar een vervolg. Prima loot aan de stam in het thriller-genre!

Deze schrijver kende ik al van zijn boeiende boek ‘Vernon God Little‘. Hierdoor wist ik ook dat ik zeker geen conventioneel, laagdrempelig boek hoefde te verwachten. Dat bleek ook al snel bij dit boekwerkje, klaarblijkelijk uitgebracht in een serie horrorverhalen. De schrijfstijl van Pierre is weerbarstig, vol met overstuurde metaforen en eigenzinnige observaties. Ik denk dat alleen hierdoor al de grote massa al snel zou afhaken bij Pierre.

Het verhaal dat in dit boek wordt verteld is echter prikkelend. Alles draait om Ariel Panek, een succesvolle IT-nerd, die met zijn vliegtuig strandt en de nacht moet doorbrengen in een hotel. Omdat alles al is volgeboekt belandt hij in een buitenissig pension aan de kust, gehuld in de mist. Even nevelig zijn Ariel’s ervaringen in dit pension: volledig afgesneden van de buitenwereld probeert hij contact te leggen met zijn vriendin Zeva, die hem zou afhalen op het vliegveld. En intussen maakt hij kennis met de buitenissige familie The Borders. Van hieruit wordt al snel alles gekker en gekker. Dit alles leidt tot een -in ieder geval voor mij- vrij verrassende ontknoping. Niet alles is even geloofwaardig en sommige passages zijn ronduit lastig te begrijpen, maar toch is dit boek hiermee zeker de moeite waard.

Niet ver van het plaatsje Moresnet, waar Van Reybrouck recent nog boeiend over vertelde, heeft Stefan Brijs het fictieve plaatsje Wolfheim gesitueerd; de plaats van handeling in deze vuistdikke thriller. Victor Hoppe, zoon van de voormalige huisarts, keert hier op enig moment terug om het beroep van zijn vader op te pakken; en hij neemt zijn drie ziekelijke zoontjes mee. Dit is meteen het belangrijkste raadsel wat Brijs oproept, want wat is er toch met die jongetjes aan de hand? Door de ogen van Vrouw Maenhout, huishoudster en verzorgster van de kleintjes, wordt dit mysterie langzaam ontrafelt, want wat blijkt uiteindelijk: de drie jongens zijn klonen van de dokter zelf!

We zijn dan nog niets eens halfweg het boek en een anticlimax dreigt, tot blijkt dat het verhaal van Brijs helemaal niet draait om de zoontjes, maar veel meer om de dokter zelf. We lezen over zijn moeizame jeugd (zijn vroegste jeugd brengt hij door in een instituut en wordt hij beschouwd als debiel) en de studies embryologie die hij later gaat doen. En we merken wat voor een moeilijke relatie Victor heeft met het geloof. Want daar is waar het boek uiteindelijk over gaat: de spanning tussen de wetenschap en het christelijke geloof. Victor begint muizen te klonen en beseft dan dat hij God zelf kan verslaan; door zelf leven te scheppen.

Uiteraard is dat het begin van de ellende, want Victor raakt steeds meer de grip op de werkelijkheid kwijt. Hoe krampachtig hij ook probeert het goede te doen, het pakt steeds slecht uit. En zo besluit hij tot een laatste, bizarre daad.

Brijs heeft met dit boek een interessante, prikkelende thriller geschreven. Tegelijkertijd is er nog wel wat aan te merken op het verhaal en de schrijfstijl. Ik vond het allemaal soms nogal topzwaar, met al die christelijke symboliek, al dat dorpse bijgeloof en geroddel en die zware wetenschappelijke onderbouwingen. Ook in de schrijfstijl is Brijs topzwaar, met hoofdstukken die zwaar doorhangen van de in VVT vertelde flashbacks. Dat alles maakte dit geen makkelijk leesbaar boek. Maar intrigerend en lezenswaardig was het zeker.